Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΔΑΦ

Γράφει η Ζωή Κουτσοθόδωρου-Ψαριάδου, Μουσικοθεραπεύτρια/Ειδική Παιδαγωγός 

1)Τι είναι η μουσικοθεραπεία;

Η μουσικοθεραπεία είναι μία επιστημονικά τεκμηριωμένη θεραπευτική μέθοδος, η οποία στοχεύει στη βοήθεια ανθρώπων που πάσχουν από τραύμα, ασθένεια ή αναπηρία, διαμέσου της χρήσης της μουσικής από έναν εξειδικευμένο θεραπευτή. Στην ουσία αποτελεί κάθε προσπάθεια που θα μπορούσε να απαλύνει τον ανθρώπινο πόνο. Ακόμη, στοχεύει να αποκαταστήσει την επαφή και την επικοινωνία, καθώς και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των θεραπευόμενων. Ως θεραπευτική μέθοδος, εστιάζει στην υποστήριξη των ψυχολογικών, συναισθηματικών, επικοινωνιακών, γνωστικών, αλλά και κοινωνικών αναγκών των συμμετεχόντων. 

2) Γιατί θεωρείται κατάλληλη θεραπευτική μέθοδος για τα άτομα με ΔΑΦ;

Μέσα από τη συμμετοχή τους σε μουσικοθεραπευτικές συνεδρίες, τα άτομα με ΔΑΦ, είναι σε θέση να επωφεληθούν στους βασικούς τομείς ανάπτυξης, στους οποίους εδράζουν οι κυριότερες δυσκολίες τους, δηλαδή στην επικοινωνία, την κοινωνική συνδιαλλαγή και την έκφραση συναισθήματος. Η μουσικοθεραπεία ενθαρρύνει την εκφορά αλλά και την κατανόηση του λόγου, την αμφίδρομη επικοινωνία, καθώς και την επικοινωνιακή πρόθεση, εμπλέκοντας τον θεραπευόμενο σε δραστηριότητες αλληλεπίδρασης.

Παράλληλα, ενισχύει την κοινωνική αλληλεπίδραση με συνομηλίκους, όπως επίσης και τη βελτίωση συμπεριφορών που προβληματίζουν στον κοινωνικό τομέα. Παρέχοντας πληθώρα συναισθηματικών διεξόδων (όπως τραγούδι, χορός, κίνηση, παραγωγή ήχων), ενισχύει την αυτοέκφραση, την επαφή με το συναίσθημα και τη συναισθηματική ανταπόκριση. Τέλος, βοηθά και στις αισθητηριακές δυσκολίες, διεγείροντας τις αισθήσεις και βοηθώντας στην εστίαση της προσοχής.

3) Απευθύνεται σε κάποιες συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες ή κάποιους τύπους λειτουργικότητας;

Η απάντηση είναι όχι. Η θεωρία πίσω από τον κλάδο της μουσικοθεραπείας, βασίζεται στην ιδέα, ότι όλοι έχουν τη δυνατότητα να ανταποκρίνονται στη μουσική, η οποία αποτελεί από μόνη της ένα μέσο επικοινωνίας. Οι θεραπευόμενοι δε χρειάζεται να έχουν γνώσεις μουσικής ή συγκεκριμένες μουσικές εμπειρίες, για να μπορέσουν να συμμετέχουν, αλλά και να επωφεληθούν από τη μουσικοθεραπεία.

Οι μουσικοθεραπευτές εκπαιδεύονται, να εργάζονται, με όλες τις ηλικίες και τους τύπους λειτουργικότητας, στοιχεία που θα καθορίσουν τη θεραπευτική στοχοθεσία. Επίσης, είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τις ιδιαίτερες ανάγκες, τα ενδιαφέρονται αλλά και τις προτιμήσεις των θεραπευόμενων. Έτσι, είναι δυνατή η οργάνωση μιας εξατομικευμένης στοχοθεσίας. Άλλωστε, βασικό κομμάτι της μουσικοθεραπείας, αποτελεί ο αυτοσχεδιασμός, ο οποίος διαφοροποιείται με βάση τα παραπάνω ιδιαίτερα στοιχεία του κάθε συμμετέχοντα.

4) Τι μορφή έχει μια μουσικοθεραπευτική συνεδρία;

Ο μουσικοθεραπευτής ακολουθεί μια συγκεκριμένη πορεία προγραμματισμού των συνεδριών. Αναλυτικότερα, μια συνεδρία αποτελείται από την αρχική αξιολόγηση, τον καθορισμό θεραπευτικών στόχων και δραστηριοτήτων που θα περιλαμβάνονται και τέλος από τη συνεχή επαναξιολόγηση των στόχων και του περιεχομένου. Η παρέμβαση που θα επιλεχθεί, έχει τη μορφή ενός εξατομικευμένου προγράμματος και μπορεί να περιλαμβάνει, παίξιμο μουσικών οργάνων, τραγούδι, μουσική με κίνηση, ακρόαση μουσικής, αυτοσχεδιασμό και σύνθεση.

Οι συνεδρίες μπορεί να είναι ατομικές ή ομαδικές και λαμβάνουν χώρα σε προσαρμοσμένη αίθουσα μουσικοθεραπείας. Η διάρκειά τους εκτείνεται από 15 έως 45 λεπτά. Η ζωντανή μουσική αλληλεπίδραση μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, καθώς και το μουσικό παιχνίδι μεταξύ τους ,αποτελούν τη βάση των μουσικοθεραπευτικών συνεδριών. Σε εκείνες γίνεται χρήση ενός μεγάλου εύρους μουσικών στυλ, ειδών και οργάνων, όπως επίσης και χρήση της φωνής.

5) Τι θεραπευτικούς στόχους θέτει;

Η μουσικοθεραπεία χρησιμοποιεί τη σχέση και τη σύνδεση, για να ενισχύσει τις θετικές αλλαγές στη ζωή του ανθρώπου και στη συναισθηματική του ευημερία. Πυλώνα της θεραπευτικής στοχοθεσίας, αποτελούν οι γενικότεροι θεραπευτικοί στόχοι, που έχουν τεθεί για κάθε θεραπευόμενο, οι οποίοι σχετίζονται με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του και της ψυχικής του υγείας.

Ταυτόχρονα, αφορούν στην ενίσχυση του εσωτερικού κινήτρου και των διαπροσωπικών σχέσεων. Η ανάπτυξη των επικοινωνιακών δεξιοτήτων, η επαφή με το συναίσθημα, η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της αυτογνωσίας, καθώς και η βελτίωση της συγκέντρωσης, αποτελούν κάποιους από τους στόχους που τίθενται στις μουσικοθεραπευτικές συνεδρίες.

Επίσης, ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν οι θεραπευτικοί στόχοι, που αφορούν στον τομέα των κινητικών δεξιοτήτων, της λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας, της μνήμης και της προσοχής, όπως επίσης και των γνωστικών δεξιοτήτων.

6) Γιατί θεωρείται αποτελεσματική θεραπευτική μέθοδος;

Στην επιστημονική κοινότητα, η μουσικοθεραπεία συγκαταλέγεται στις αποτελεσματικές θεραπευτικές μεθόδους. Αυτό συμβαίνει, επειδή βασίζεται στη δημιουργία θεραπευτικής σχέσης και μιας προσωπικής μουσικής γλώσσας, μέσω της οποίας ο θεραπευόμενος θα εξερευνήσει τον κόσμο, θα επιχειρήσει να συνδεθεί μαζί του και θα βρει μια διέξοδο έκφρασης.

Η μουσική, ενέχει μια μοναδική δύναμη να προσελκύει και να διατηρεί την προσοχή, με σκοπό την επίτευξη θεραπευτικών στόχων. Διεγείροντας ταυτόχρονα και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου, η μουσική καταφέρνει να ικανοποιεί την εγγενή ανθρώπινη ανάγκη για διαπροσωπική επαφή, σύνδεση με το περιβάλλον και εν τέλει, για επαφή με το ίδιο το συναίσθημά του.

«Ο ρυθμός και η μελωδία εισχωρούν στα τρίσβαθα της ψυχής»

Πλάτων, «Πολιτεία»